သားဥအိမ် ကင်ဆာ
သားဥအိမ်ကင်ဆာဆိုတာ ဘာပါလိမ့်..?
မျိုးပွားဖို့အတွက် လိုအပ်တဲ့ အစိတ်အပိုင်းဖြစ်သော သားဥအိမ်(ovary)ထဲမှာ ကင်ဆာဆဲလ်များ ဖြစ်ပွားလာခြင်း ပါ….
မီးယပ်နဲ့ဆိုင်တဲ့ ရောဂါတွေထဲမှာ Ca ovary ဟာ အဖြစ်အများဆုံးထဲမှာ ပါပြီး သေဆုံးမှုနှုန်းလည်း တော်တော်မြင့်ပါတယ်..
ဒါကြောင့်မို့ အမျိုးသမီးတို့အတွက် သတိထားစရာ မီးယပ်ရောဂါ တစ်ခုဖြစ်ပါတယ်..
ဒါဆို ဘယ်လို လက္ခဏာတွေများ ပြသလဲ ?
ရောဂါရဲ့ အစဦးပိုင်းမှာ ပြတတ်တဲ့ လက္ခဏာတွေကတော့
- ဝမ်းဗိုက်အောက်ပိုင်းနဲ့ မိန်းမကိုယ်တဝိုက် နာကျင်ခြင်း
- နောက်ကျော အောင့်ခြင်း
- အစာမကြေ ၊ ရင်ပူခြင်း
- အစာပြည့်လွယ်ခြင်း
- ဆီးမကြာခဏသွားနေရခြင်း၊ဆီးရွှင်ခြင်း၊ဓာတ်ချုပ်ခြင်း
- လိင်ဆက်ဆံစဉ် နာကျင်ခြင်း တွေပါပဲ..
သို့်သော် ရိုးရိုးနေထိုင်မကောင်းတာနဲ့ ဆင်တတ်လို့ Ca ovary ဖြစ်နေမှန်း မသိတတ်ပဲလဲ ရှိတတ်ပါတယ်.. ဒီအခါမှာ ပိုဆိုးလာမယ်.. လက္ခဏာတွေ ပိုပြမယ်..
- အစားအသောက်ပျက်မယ်
- ပိန်လာမယ်
- မောဟိုက် ပင်ပန်းလွယ်မယ်
- ပျို့အန်ခြင်း စတဲ့ နေထိုင်မကောင်းခြင်းဖြစ်လာပါမယ်..
ဒါကြောင့် ဒီလိုလက္ခဏာတွေ ရက်သတ္တပတ်ထက် ကျော်လာပြီဆိုရင်တော့ ဆရာဝန် အမြန်ဆုံးပြသင့်ပါတယ်…
ဒီသားဥအိမ်ကင်ဆာရောဂါဟာ အကြောင်းအမျိုးမျိုးနဲ့လိုက်ပြီးတော့ ဖြစ်ပွားဖို့ ရာခိုင်နှုန်း အနည်းအများ ရှိပါတယ်…
မိသားစုတွင်းမှာ သားမြတ်ကင်ဆာ၊သားဥအိမ်ကင်ဆာတွေ ဖြစ်ဖူးသူ ရှိရင် မိမိမှာလဲ ဖြစ်ဖို့ ရာခိုင်နှုန်းပိုများပါတယ်.. မျိုးရိုးလိုက်တတ်တဲ့ ရောဂါတစ်ခုပါ… ဒါ့ပြင် ယခင် သားမြတ်ကင်ဆာ ဖြစ်ဖူးပါက Ca ovary ဖြစ်ဖို့လဲ ရာခိုင်နှုန်း များနိုင်ပါတယ်…
အသက်အပိုင်းအခြားအရ… သွေးဆုံးပြီး အမျိုးသမီးတွေမှာ အဖြစ်များပါတယ်.. အထူးသဖြင့် အသက်ခြောက်ဆယ် ဝန်းကျင်မှာ ပိုဖြစ်တတ်ပါတယ်..အသက်လေးဆယ်အောက် အမျိုးသမီးမှာတော့ ဖြစ်ဖို့ရာခိုင်နှုန်း အတော် နည်းပါတယ်
ပြီးတော့ ကိုယ်ဝန်ဆောင်ဖူးတဲ့ အမျိုးသမီးတွေမှာ ဖြစ်ဖို့ ရာခိုင်နှုန်းနည်းပါတယ်.. ဒါ့ပြင် ကလေးနို့တိုက်နေရတဲ့ မိခင်တွေမှာလဲ ဖြစ်ဖို့ ရာခိုင်နှုန်း နည်းပါတယ်..
ဆန့်ကျင်ဘက်အနေနဲ့ … ကိုယ်ဝန်ရရန် ကြိုးပမ်းနေတဲ့အခါမှာ မျိုးပွားမှုကို အားပေးတဲ့ ဆေးကို သောက်ရပါတယ်..ဒီလိုသောက်နေတဲ့ကြားကမှ တစ်နှစ်ကျော်သည်ထိ ကိုယ်ဝန်မရသေးတဲ့သူတွေမှာ ဆိုရင် သားဥအိမ်ကင်ဆာဖြစ်ဖို့ ရာခိုင်နှုန်းများတတ်ပါတယ်.. ဒီလိုပဲ မျိုးမပွားနိုင်တဲ့ အမျိုးသမီးတွေမှာဆိုရင်လည်း ပိုဖြစ်နိုင်ပါတယ်…ကိုယ်ဝန်ဆောင်နေတဲ့ အချိန်မှာ ဒီသားဥအိမ်(ovary)ကို အနားပေးထားရတဲ့အတွက် ကင်ဆာဖြစ်နိုင်ချေနည်းပါးတာပါ..
ဒါကြောင့် လူလွတ်အမျိုးသမီး၊အပျိုကြီးတွေမှာ ပိုဖြစ်တတ်ပါတယ်
သန္ဓေတားဆေး ကို အနည်းဆုံးသုံးလကနေ ခြောက်လထိ သောက်နေတဲ့သူတွေမှာ ဖြစ်ဖို့ ရာခိုင်နှုန်း နည်းတယ်.. သန္ဓေတားဆေး(depo injection)ကို သုံးနှစ်လောက် ထိုးဖူးပါက ဖြစ်ဖို့ရာခိုင်နှုန်းကို လျော့ချပေးနိုင်ပါတယ်..
ဟော်မုန်းနဲ့ဆိုင်သော ကုသမှုကို ခံယူနေတဲ့သူတွေမှာ Ca ovary ဖြစ်ဖို့ အခွင့်အရေးများပြီး ဒီကုသမှုကို ရပ်လိုက်တဲ့အချိန်မှာတော့ ပုံမှန်လောက်ပဲ ပြန်ဖြစ်နိုင်ပါတယ်…
ကိုယ်ခန္ဓာအလေးချိန်အချိုးအစား(BMI) များလွန်းတဲ့ အမျိုးသမီးတွေမှာ Ca ovary ပိုဖြစ်နိုင်ပါတယ်.. ဒါကြောင့် အဝလွန်ခြင်းကို ရှောင်ကြဉ်ပါ…
မီးယပ်နဲ့ဆိုင်တဲ့ ခွဲစိတ်မှုများ( ဥပမာ- သားအိမ်ထုတ်ထားခြင်းမျိုးမပွားအောင် tubal ligation လုပ်ထားခြင်း )လုပ်ထားတဲ့သူတွေမှာ ဖြစ်ဖို့ ရာခိုင်နှုန်း နည်းပါတယ်…
ဒီလိုလက္ခဏာတွေ၊ အချက်တွေ ရှိမယ်… သားဥအိမ်ကင်ဆာ ဖြစ်နေကြောင်း အတည်ပြုဖို့ လုပ်နိုင်တဲ့test တွေကတော့
- CA 125 လို့ခေါ်တဲ့ tumour marker တစ်မျိုးကို စစ်ဆေးခြင်း
- CT scan ၊ ultrasound ၊ MRI ရိုက်ခြင်း
- မှန်ပြောင်းကြည့်ခြင်း(laparoscopy)
- ဝမ်းဗိုက်ထဲမှ အရည်ကို စုပ်ထုတ်၍ စစ်ခြင်း
- အသားစယူ၍ စစ်ခြင်း အစရှိတာတွေ လုပ်လို့ရပါတယ်
ဒီ Ca ovary လို့ခေါ်တဲ့ သားဥအိမ်ကင်ဆာဟာ အဆင့်အမျိုးမျိုး (stages)လိုက်ပြီး ကုသမှု ကွဲပြားသွားပါတယ်…
- ခွဲစိတ်ကုသခြင်း
- ဓာတ်ရောင်ခြည်ဖြင့် ကုသခြင်း
- ဟော်မုန်းဓာတ်နဲ့ ကုသခြင်းတွေပဲ ဖြစ်ပါတယ်…
ကုသမှုဆိုင်ရာတွေကတော့ ကျယ်ပြန့်ပီး လူတစ်ဦးတစ်ယောက်ချင်းစီ ကွဲပြားတာမို့ သက်ဆိုင်ရာ ဆရာဝန်မှ အကောင်းဆုံး ရွေးချယ်ကုသပါလိမ့်မယ်..
ဒါကြောင့် မီးယပ်ရောဂါများထဲမှ ဖြစ်ပွားမှု များလှတဲ့ သားဥအိမ်ရောဂါ အကြောင်း .. ဗဟုသုတ ရစေရန် ရေးလိုက်ရပါသည်…
ကျန်းမာသော အမျိုးသမီးဘဝကို ပိုင်ဆိုင်ကြပါစေလို့ တောင်းဆုပြုလျက်…
ပိုင်နီမောင်
သားဥအိမ္ ကင္ဆာ
သားဥအိမ္ကင္ဆာဆိုတာ ဘာပါလိမ့္..?
မ်ိဳးပြားဖို႔အတြက္ လိုအပ္တဲ့ အစိတ္အပိုင္းျဖစ္ေသာ သားဥအိမ္(ovary)ထဲမွာ ကင္ဆာဆဲလ္မ်ား ျဖစ္ပြားလာျခင္း ပါ....
မီးယပ္နဲ႔ဆိုင္တဲ့ ေရာဂါေတြထဲမွာ Ca ovary ဟာ အျဖစ္အမ်ားဆံုးထဲမွာ ပါၿပီး ေသဆံုးမႈႏႈန္းလည္း ေတာ္ေတာ္ျမင့္ပါတယ္..
ဒါေၾကာင့္မို႔ အမ်ိဳးသမီးတို႔အတြက္ သတိထားစရာ မီးယပ္ေရာဂါ တစ္ခုျဖစ္ပါတယ္..
ဒါဆို ဘယ္လို လကၡဏာေတြမ်ား ျပသလဲ ?
ေရာဂါရဲ႕ အစဦးပိုင္းမွာ ျပတတ္တဲ့ လကၡဏာေတြကေတာ့
- ဝမ္းဗိုက္ေအာက္ပိုင္းနဲ႔ မိန္းမကိုယ္တဝိုက္ နာက်င္ျခင္း
- ေနာက္ေက်ာ ေအာင့္ျခင္း
- အစာမေၾက ၊ ရင္ပူျခင္း
- အစာျပည့္လြယ္ျခင္း
- ဆီးမၾကာခဏသြားေနရျခင္း၊ဆီးရႊင္ျခင္း၊ဓာတ္ခ်ဳပ္ျခင္း
- လိင္ဆက္ဆံစဥ္ နာက်င္ျခင္း ေတြပါပဲ..
သို္႔ေသာ္ ႐ိုး႐ိုးေနထိုင္မေကာင္းတာနဲ႔ ဆင္တတ္လို႔ Ca ovary ျဖစ္ေနမွန္း မသိတတ္ပဲလဲ ႐ွိတတ္ပါတယ္.. ဒီအခါမွာ ပိုဆိုးလာမယ္.. လကၡဏာေတြ ပိုျပမယ္..
- အစားအေသာက္ပ်က္မယ္
- ပိန္လာမယ္
- ေမာဟုိက္ ပင္ပန္းလြယ္မယ္
- ပ်ိဳ႕အန္ျခင္း စတဲ့ ေနထိုင္မေကာင္းျခင္းျဖစ္လာပါမယ္..
ဒါေၾကာင့္ ဒီလိုလကၡဏာေတြ ရက္သတၱပတ္ထက္ ေက်ာ္လာၿပီဆ္ိုရင္ေတာ့ ဆရာဝန္ အျမန္ဆံုးျပသင့္ပါတယ္...
ဒီသားဥအိမ္ကင္ဆာေရာဂါဟာ အေၾကာင္းအမ်ဳိဳးမ်ိဳးနဲ႔လိုက္ၿပီးေတာ့ ျဖစ္ပြားဖို႔ ရာခိုင္ႏႈန္း အနည္းအမ်ား ႐ွိပါတယ္...
မိသားစုတြင္းမွာ သားျမတ္ကင္ဆာ၊သားဥအိမ္ကင္ဆာေတြ ျဖစ္ဖူးသူ ႐ွိရင္ မိမိမွာလဲ ျဖစ္ဖို႔ ရာခိုင္ႏႈန္းပိုမ်ားပါတယ္.. မ်ိဳး႐ိုးလိုက္တတ္တဲ့ ေရာဂါတစ္ခုပါ... ဒါ့ျပင္ ယခင္ သားျမတ္ကင္ဆာ ျဖစ္ဖူးပါက Ca ovary ျဖစ္ဖို႔လဲ ရာခိုင္ႏႈန္း မ်ားႏို္င္ပါတယ္...
အသက္အပိုင္းအျခားအရ... ေသြးဆံုးၿပီး အမ်ိဳးသမီးေတြမွာ အျဖစ္မ်ားပါတယ္.. အထူးသျဖင့္ အသက္ေျခာက္ဆယ္ ဝန္းက်င္မွာ ပိုျဖစ္တတ္ပါတယ္..အသက္ေလးဆယ္ေအာက္ အမ်ိဳးသမီးမွာေတာ့ ျဖစ္ဖို႔ရာခိုင္ႏႈန္း အေတာ္ နည္းပါတယ္
ၿပီးေတာ့ ကုိယ္ဝန္ေဆာင္ဖူးတဲ့ အမ်ိဳးသမီးေတြမွာ ျဖစ္ဖို႔ ရာခိုင္ႏႈန္းနည္းပါတယ္.. ဒါ့ျပင္ ကေလးႏို႔တိုက္ေနရတဲ့ မိခင္ေတြမွာလဲ ျဖစ္ဖို႔ ရာခိုင္ႏႈန္း နည္းပါတယ္..
ဆန္႔က်င္ဘက္အေနနဲ႔ ... ကိုယ္ဝန္ရရန္ ႀကိဳးပမ္းေနတဲ့အခါမွာ မ်ိဳးပြားမႈကို အားေပးတဲ့ ေဆးကို ေသာက္ရပါတယ္..ဒီလိုေသာက္ေနတဲ့ၾကားကမွ တစ္ႏွစ္ေက်ာ္သည္ထိ ကိုယ္ဝန္မရေသးတဲ့သူေတြမွာ ဆိုရင္ သားဥအိမ္ကင္ဆာျဖစ္ဖို႔ ရာခိုင္ႏႈန္းမ်ားတတ္ပါတယ္.. ဒီလိုပဲ မ်ိဳးမပြားႏိုင္တဲ့ အမ်ိဳးသမီးေတြမွာဆိုရင္လည္း ပိုျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္...ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ေနတဲ့ အခ်ိန္မွာ ဒီသားဥအိမ္(ovary)ကို အနားေပးထားရတဲ့အတြက္ ကင္ဆာျဖစ္ႏိုင္ေခ်နည္းပါးတာပါ..
ဒါေၾကာင့္ လူလြတ္အမ်ိဳးသမီး၊အပ်ိဳႀကီးေတြမွာ ပိုျဖစ္တတ္ပါတယ္
သေႏၶတားေဆး ကို အနည္းဆံုးသံုးလကေန ေျခာက္လထိ ေသာက္ေနတဲ့သူေတြမွာ ျဖစ္ဖို႔ ရာခိုင္ႏႈန္း နည္းတယ္.. သေႏၶတားေဆး(depo injection)ကို သံုးႏွစ္ေလာက္ ထိုးဖူးပါက ျဖစ္ဖို႔ရာခိုင္ႏႈန္းကို ေလ်ာ့ခ်ေပးနိုင္ပါတယ္..
ေဟာ္မုန္းနဲ႔ဆိုင္ေသာ ကုသမႈကို ခံယူေနတဲ့သူေတြမွာ Ca ovary ျဖစ္ဖို႔ အခြင့္အေရးမ်ားၿပီး ဒီကုသမႈကို ရပ္လိုက္တဲ့အခ်ိန္မွာေတာ့ ပံုမွန္ေလာက္ပဲ ျပန္ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္...
ကိုယ္ခႏၶာအေလးခ်ိန္အခ်ိဳးအစား(BMI) မ်ားလြန္းတဲ့ အမ်ိဳးသမီးေတြမွာ Ca ovary ပိုျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္.. ဒါေၾကာင့္ အဝလြန္ျခင္းကို ေ႐ွာင္ၾကဥ္ပါ...
မီးယပ္နဲ႔ဆိုင္တဲ့ ခြဲစိတ္မႈမ်ား( ဥပမာ- သားအိမ္ထုတ္ထားျခင္းမ်ိိဳးမပြားေအာင္ tubal ligation လုပ္ထားျခင္း )လုပ္ထားတဲ့သူေတြမွာ ျဖစ္ဖို႔ ရာခိုင္ႏႈန္း နည္းပါတယ္...
ဒီလိုလကၡဏာေတြ၊ အခ်က္ေတြ ႐ွိမယ္... သားဥအိမ္ကင္ဆာ ျဖစ္ေနေၾကာင္း အတည္ျပဳဖို႔ လုပ္ႏိုင္တဲ့test ေတြကေတာ့
- CA 125 လို႔ေခၚတဲ့ tumour marker တစ္မ်ိဳးကို စစ္ေဆးျခင္း
- CT scan ၊ ultrasound ၊ MRI ႐ိုက္ျခင္း
- မွန္ေျပာင္းၾကည့္ျခင္း(laparoscopy)
- ဝမ္းဗိုက္ထဲမွ အရည္ကို စုပ္ထုတ္၍ စစ္ျခင္း
- အသားစယူ၍ စစ္ျခင္း အစ႐ွိတာေတြ လုပ္လို႔ရပါတယ္
ဒီ Ca ovary လို႔ေခၚတဲ့ သားဥအိမ္ကင္ဆာဟာ အဆင့္အမ်ိဳးမ်ိဳး (stages)လိုက္ၿပီး ကုသမႈ ကဲြျပားသြားပါတယ္...
- ခဲြစိတ္ကုသျခင္း
- ဓာတ္ေရာင္ျခည္ျဖင့္ ကုသျခင္း
- ေဟာ္မုန္းဓာတ္နဲ႔ ကုသျခင္းေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္...
ကုသမႈဆိုင္ရာေတြကေတာ့ က်ယ္ျပန္႔ပီး လူတစ္ဦးတစ္ေယာက္ခ်င္းစီ ကဲြျပားတာမို႔ သက္ဆိုင္ရာ ဆရာဝန္မွ အေကာင္းဆံုး ေရြးခ်ယ္ကုသပါလိမ့္မယ္..
ဒါေၾကာင့္ မီးယပ္ေရာဂါမ်ားထဲမွ ျဖစ္ပြားမႈ မ်ားလွတဲ့ သားဥအိမ္ေရာဂါ အေၾကာင္း .. ဗဟုသုတ ရေစရန္ ေရးလိုက္ရပါသည္...
က်န္းမာေသာ အမ်ိဳးသမီးဘဝကို ပိုင္ဆိုင္ၾကပါေစလို႔ ေတာင္းဆုျပဳလ်က္...
ပိုင္နီေမာင္