ဗီတာမင် ဘီဝမ်း(vit B1) ချို့တဲ့ခြင်း(သို့) ဘယ်ရီဘယ်ရီ
ဗီတာမင်ဘီဝမ်းဓာတ်ချို့တဲ့ခြင်းကို (beriberi) ဟုခေါ်သည်။ ဤရောဂါကိုလေးမျိုးတွေ့နိုင်သည်။ (၁)နှလုံးနှင့်သွေးလည်ပတ်မှုစနစ်ကိုထိခိုက်စေသောဝက်(တ်)ဘယ်ရီဘယ်ရီ(wet beriberi)၊ (၂)အာရုံကြောစနစ်ပျက်ယွင်းမှုဖြစ်စေသော ဒရိုင်းဘယ်ရီဘယ်ရီ(dry beriberi)၊ (၃)အစာအိမ်နှင့်အူလမ်းကြောင်းကိုထိစေသော (gastrointestinal beriberi) နှင့် (၄)မွေးကင်းစကလေးများတွင်ဖြစ်သော (infantile beriberi)တို့ဖြစ်သည်။
(၁)Wet beriberi
ဤရောဂါတွင်ဖြစ်တတ်သောလက္ခဏာများမှာ နှလုံးခုန်နှုန်းမြန်လာခြင်း၊ လှုပ်လှုပ်ရှားရှားလုပ်လျှင် အသက်ရှူကြပ်ခြင်း၊ ညအခါတွင်ရုတ်တရက်အသက်ရှူကြပ်၍လန့်နိုးခြင်း၊ ခြေထောက်များဖောလာခြင်း နှင့် နှလုံးရောဂါတို့ဖြစ်သည်။
(၂)Dry beriberi
ခြေလက်များထုံကျင်ခြင်း၊ နာခြင်း၊ ခန္ဓာကိုယ်အောက်ပိုင်းချိနဲ့၍ လမ်းလျှောက်ရခက်ခဲခြင်း၊လမ်းလျှောက်လျှင်ပုံမှန်လူကဲ့သို့မလျှောက်နိုင်ဘဲ မူမမှန်ခြင်း၊ အတိတ်မေ့တတ်ခြင်း၊ မေ့လျော့လွယ်ခြင်းတို့ဖြစ်လေ့ရှိသည်။
(၃)Gastrointestinal beriberi
ဗိုက်အောင့်ဗိုက်နာ၊မအီမသာဖြစ်ခြင်း၊အန်ခြင်းတို့ဖြစ်တတ်သည်။
(၄)Infantile beriberi
အသက်(၂)လနှင့်(၆)လကြားတွင်ဖြစ်လေ့ရှိသည်။ အန်ခြင်း၊ဝမ်းလျှောခြင်း၊ပိန်၍ကိုယ်အလေးချိန်ကျလာခြင်း၊ဖောလာခြင်း၊အသက်ရှူကြပ်ခြင်း၊ပြာနှမ်းလာခြင်း၊ရံဖန်ရံခါ တက်ခြင်းနှင့်နှလုံးယိုယွင်းလာ၍ အသက်ဆုံးရှုံးခြင်းအထိဖြစ်နိုင်ပါသည်။
ဘယ်လိုအခြေအနေတွေမှာဖြစ်တတ်လဲ?
-အရက်စွဲသောသူများ
-ထမင်းရည်ငှဲ့၍ချက်ခြင်း
-ဆန်ကိုကြိမ်ဖန်များစွာရေဆေးပြီးမှချက်တတ်ခြင်း
-အာဟာရ မျှတအောင်မစားခြင်း
-အာဟာရချို့တဲ့နေသောမိခင်များ၏နို့စို့ကလေးငယ်များ
-ကြာရှည်ဝမ်းလျှောခြင်း
-မျိုးရိုးလိုက်တတ်သော်လည်း ဖြစ်ခဲသည်
-ဆီးဆေးရေရှည်သောက်ရသူများတွင်လည်းဖြစ်တတ်ပါသည်။
ဘယ်လိုကာကွယ်ကုသမှုတွေလုပ်သင့်လဲ?
ကာကွယ်ခြင်းသည်ကုသခြင်းထက်ပို၍အရေးကြီးပါသည်။ အရက်လျှော့သောက်ခြင်း၊ အရက်ဖြတ်ခြင်းတို့လုပ်သင့်သည်။သောက်တတ်သောသူများသည် အစားအစာကိုလည်းအာဟာရမျှတစွာပုံမှန်စားသင့်သည်။ထမင်းရည်ငှဲ့၍ချက်လျှင် ဗီတာမင်ဘီဝမ်းဓာတ်များဆုံးရှုံးသောကြောင့်ရှောင်ရှားရမည်။ နို့တိုက်မိခင်များသည် ငါးခြောက်နှင့်ထမင်းဆီဆမ်းသာမစားသင့်ပဲ အာဟာရပြည့်ဝအောင်စားရပါမည်။ ဗီတာမင်ဘီဝမ်းကြွယ်ဝသောအစားအစာများမှာ ငါးအမျိုးမျိုး၊အစိမ်းရောင်ဟင်းသီးဟင်းရွက်များ၊ပဲအမျိုးမျိုး၊ပဲပိစပ်၊ဝက်သား၊အမဲသား၊အသည်း၊အသီးအနှံများ၊ဥအမျိုးမျိုး၊ ဆန်လုံးညို အစရှိသည်တို့ဖြစ်သည်။ (beriberi) ရောဂါသည်အသက်သေဆုံးသည်အထိဖြစ်နိုင်သောကြောင့် အထက်ပါ လက္ခဏာများဖြစ်လျှင် နီးစပ်ရာဆေးရုံဆေးခန်း၌ အမြန်ဆုံးကုသမှုခံယူသင့်ပါသည်။
နွေ
သားသား၊ မီးမီးတို႔ကို မြမြေပးျခင္း ႏွင့္ က်န္းမာေရး
လသားကေလးမ်ားကို မိခင္ေတြ နမ္းရွဳံ႕ျခင္း ၊မြမြေပးျခင္းဟာ က်န္းမာေရးအျမင္နဲ႕ ႀကည့္ရင္ ဘယ္လို သက္ေရာက္မႈရွိသလဲ ဆိုတာ သိခ်င္ႀကမွာေပါ့ ။
၁)မိခင္နဲ႕ ကေလး ရင္းႏွီးမႈ တိုးပြားလာျခင္း
-မိခင္ေတြ ကေလးေတြကို မြမြေပးတဲ့အခါ မိခင္ေရာ ကေလးမွာပါ ေအာက္ဆီတုိစင္ ဆိုတဲ့ ေဟာ္မုန္းလ္ဓာတ္ေတြ ထြက္လာပါတယ္ ။ထို ေဟာ္မုန္းလ္ဓာတ္ေႀကာင့္ မိခင္နဲ႕ ကေလးႀကား ခ်စ္ခင္မႈ ၊ရင္းႏွီးမႈ တိုးပြားလာပါတယ္ ။
၂)ကေလးရဲ႕ စိုးထိတ္မႈကို ေလ်ာ႕ခ်ေပးျခင္း
-အဆိုပါ ထြက္လာတဲ့ ေဟာ္မုန္းလ္ဓာတ္ ေအာက္ဆီတုိစင္ေႀကာင့္ပဲ ကေလးမွာ စိတ္ သက္သာရာရကာ စိတ္လက္ခ်မ္းသာျပီး စိုးထိတ္မႈေတြ ေလ်ာ႕နည္းသြားပါတယ္ ။
၃)ကေလးငယ္တို႕ရဲ႕ ကုိယ္ခံအားဓာတ္ကို ျမွင့္တင္ေပးျခင္း
-မိခင္က ကေလးပါးျပင္ကို နမ္းတဲ့အခါ ကေလးအေရျပားမွာရွိတဲ့ ပိုးမႊားကေလးေတြ ဟာ မိ္ခင္ရဲ႕ ႏႈတ္ခမ္း ၊ပါးစပ္မွတဆင့္ ၀င္ေရာက္သြားကာ လည္ပင္းမွာရွိတဲ့ ခုခံအား စနစ္ထဲမွာပါတဲ့ အာသီးေတြဆီ ေရာက္ရွိသြားပါတယ္ ။ေရာက္သြားတာနဲ႕ မိခင္ရဲ႕ ကိုယ္ခံအားစနစ္က အဆိုပါ ပိုးမႊားေတြကို ျပန္တိုက္ထုတ္ေပးမယ့္ ပဋိပစၥည္းေတြကို ေသြးထဲကို ထုတ္ေပးလိုက္ပါတယ္ ။အဆိုပါ ပဋိပစၥည္းေတြဟာ မိခင္ႏို႕မွတဆင့္ ကေလးငယ္ဆီ ေရာက္သြားျပီး ခုခံအားကို ျမွင့္တင္ေပးပါတယ္ ။
၄)ဓာတ္မတည့္မႈကို ေလ်ာ႕ခ်ေပးျခင္း
-ကေလးငယ္ေတြကို မိခင္ေတြ မြမြေပးတဲ့အခါ ကေလးငယ္ေတြမွာ ဓာတ္မတည္႕ရာမွာ ပါ၀င္လုပ္ေဆာင္ေပးတဲ့ ပဋိပစၥည္းတစ္မ်ိဳးျဖစ္တဲ့ IgE နည္းသြားကာ ဓာတ္မတည့္မႈကို ေလ်ာ႕ခ်ေပးႏုိင္ပါတယ္ ။
၅)ကေလးငယ္ရဲ႕ ဦးေႏွာက္နဲ႕ ဥာဏ္ရည္ဥာဏ္ေသြးကို ဖြံ႕ျဖိဳးေစျခင္း
-ကေလးငယ္ေတြကို မြမြေပးျခင္းျဖင့္ ကေလးငယ္ေတြဟာ အခ်စ္ခံရတာကို ခံစားရျပီး လုံျခဳံေႏြးေထြးျခင္းမ်ားလည္း ရရွိသျဖင့္ သူတို႕ရဲ႕ ဦးေႏွာက္နဲ႕ ဥာဏ္ရည္ဥာဏ္ေသြး ပိုမို ဖြံ႕ျဖိဳးေစပါတယ္ ။
ေခတ္သစ္ဇီဝက