H1 N1ကပေးသော ဝေဒနာများ
နှစ်စဉ် ကျွန်တော်တို့ရဲ့ ကမ္ဘာကြီးကို ဒုက္ခပေးနေသော ရောဂါကပ်ဆိုးတစ်ခု ရှိပါတယ် ဒါကတော့ တုပ်ကွေး လို့ခေါ်တဲ့ ရောဂါပါ ပျံ့နှံကူးစက်နှုန်း ကြောက်စရာကောင်းလောက်အောင် မြင့်မြားပြီး သေဆုံးနှုန်းလည်း တစ်နှစ်ထက်တစ်နှစ်မြင့်မား လာနေပါတယ် လူပေါင်း ၈၀၀၀၀ နီးပါးသေဆုံးခဲ့တဲ့ ၂၀၁၈ဟာ ဆိုရင် လွန်ခဲ့သောနှစ်များနှင့် ယှဉ်ပါက ၃ဆ ခန့် လူသေနှုန်းတတ်လာကြတယ်လို့ အမေရိကန် CDCက ထုတ်ပြန်ထားပါတယ် တစ်နှစ်ထက် တစ်နှစ် တုပ်ကွေး ဗိုင်းရပ်ဟာ ပိုပြင်းထန်လာတဲ့ သဘောပါ ထိုသို့သော အကြောင်းများကြောင့် my doctor မှနေ၍ ယနေ့ လူအများ စိုးရိမ်နေကြသော H1N1ရောဂါလက္ခဏာများအကြောင်း ဖော်ပြပေးလိုက်ပါတယ်
H1N1 ရဲ့ ရာဇဝင်
၂၀၀၉က စပေါ်လာတဲ့ ရောဂါဗိုင်းရပ်စ်ပိုးပါ ချက်ခြင်းကို ကူးစက်ရောဂါအသွင် ပြန့်ပွားလာတာကြောင့် တုပ်ကွေးကာကွယ်ဆေးထဲ H1N1ကာကွယ်စေအောင် ထည့်သွင်းကာကွယ်ရတဲ့အထိဖြစ်လာပါတယိ နံမည် အပြည့်အစုံက H1N1pdm09ပါ သူဖြစ်ရင် တပတ်အတွင်းရောဂါပျောက်နိုင်ပမယ့် ရက်သတ္တပတ်များစွာအထိ နုံချိ ကျန်ခဲ့တတ်ပါတယ်
H1N1ရဲ့ ဝိသေသလက္ခဏာများ
အများအားဖြင့် တခြားတုပ်ကွေးတွေနှင့် ပုံစံတူပါတယ် ဒါတွေကတော့
ကိုယ်အပူချိန်မြင့်တတ်ခြင်း (သတိပြုဖွယ်က H1N1ဖြစ်တိုင်းမဖျားပါ)
နှာရည်ကျခြင်း နှာပိတ်ခြင်း
လည်ပင်းနာခြင်း
ချောင်းဆိုးခြင်း
ခေါင်းကိုက်ခြင်း
ကိုယ်လက်ညောင်းညာကိုက်ခဲခြင်း
နုန်းချိအားအင်ကုန်ခမ်းခြင်း
မူးဝေ အော့အန်ခြင်း နှင့် ဝမ်းပျပ်ခြင်း စတဲ့ ပုံစံအမျိုးမျိုးနှင့်လာတတ်ကြပါတယ်
အရေးကြီးတာကတော့ ကလေးတွေ နှင့် မွေးကင်းစတွေမှာဖြစ်ရင် ပါ ကလေးမှာ ဖြစ်ဖို့များတာကြောင့် သင့်ကလေးဖျားပြီဆိုအောက်ပါလက္ခဏာတွေ သံသယဖြင့် စောင့်ကြည့်ပါ
(၁) အသက်ရှုရ ခက်ခဲခြင်း
(၂) ကလေး တအားမှိန်းခြင်း
(၃) အစာမစား ရေမသောက်ဖြစ်နေခြင်း
(၄) ဖျားပြီး အနီစက်များပေါ်လာခြင်း
ဘယ်အချိန်မှာ ဆေးခန်းပြရမလဲ
အကြမ်းအားဖြင့် စဖျားပြီဆိုကတည်းက ပြဖို့လိုသူတွေရှိပါတယ် ဒါတွေကတော့ အောက်မှာ ပြောထားတဲ့သူတွေဖြစ်ပါတယ်
(၁) ၅နှစ်အောက် ကလေးတွေ
(၂) ကိုယ်ဝန်ဆောင်တွေ
(၃) အသက် ၆၅အထက် အဘိုးအဘွားတွေ
(၄) ကိုယ်ခံအား စနစ် အားနည်းနေသူတွေ (HIV သမားတွေ သို့ Steroid သောက်နေသူတွေ)
(၅) နာတာရှည်ရောဂါသည် တွေ ( ရင်ကြပ် ဆီးချို နှလုံးရောဂါသည်များ)
သင် ဒါမှမဟုတ် သင်ချစ်တဲ့သူတွေဟာ အပေါ်က ၅ဖွဲ့ထဲပါနေရင် ဒါမှမဟုတ် တုတ်ကွေးဖျားပြီး သံသယ ဖြစ်ဖွယ်လက္ခဏာတွေ တွေ့ပါက ဆေးခန်းကို ချက်ခြင်း ပြသပါ
တုပ်ကွေးဖျားနေစဉ် ပြုမူနေထိုင်ခြင်း
တုပ်ကွေးစဖြစ်ပြီဆိုတာနှင့် အိမ်မှာပဲနေပါ အနည်းဆုံးတရက်နားဖို့ လိုပါတယ် ဒါမှတခြားသူတွေကို မကူးမှာပါ ပြီးတော့ ရေများများသောက်ပေးရပါမယ် အဖျော်ရည် အားလုံး သောက်လို့ရပါတယ် အဖျားသက်သာစေဖို့ ရေပတ်တိုက်ပေးတာ para သို့ ibuprofen သောက်ပေးလို့ရပါတယိ နွေးနွေးထွေးထွေးဝတ်စားဖို့လည်းလိုအပ်ပါတယ်။ နှာပိတ်နေပါက ဟင်းရည်စွပ်ပြုတ်နွေးနွေးလေးကို သောက်ပေးပါ လည်ပင်းနာနေပါက ဂျင်းပြုတ်ရည်ထဲ ဆားလေးနည်းနည်းထည့်ကာသောက်ပေးပါ ဖျားနေစဉ် အရက် ဆေးလိပ် လုံးဝ လုံးဝမသောက်ပါနှင့် ထမင်းပုံမှန်စားပါ ခံတွင်းပျက်နေပါလိမ့်မယ် သို့သော် စားမှ ရောဂါသက်သာမှာပါ တုပ်ကွေးကာကွယ်ဆေးကို နှစ်စဉ်ထိုးနှံပါ အထူးအားဖြင့် ကိုယ်ဝန်ဆောင်မှာ ထိုးခြင်းဟာ မိခင်ကော မွေးဖွားပြီး လအတော်ကြာအထိ ကလေးမှာပါ ကာကွယ်စေနိုင်ပါတယ်။
ဒါတွေက တော့ ခုဖြစ်ပွားနေသော H1N1တုပ်ကွေးအကြောင်း နှင့် ကာကွယ်ရင်ဆိုင်နည်း တွေပဲဖြစ်ပါတယ်
မေတ္တာဖြင့်
ဒေါက်တာ ဇေ (မိသားစုဆေးပညာ)
H1 N1ကေပးေသာ ေဝဒနာမ်ား
နွစ္စဥ္ က်ြန္ေတာ္တို့ရဲ႕ ကမာၻျကီးကို ဒုကၡေပးေနေသာ ေရာဂါကပ္ဆိုးတစ္ခု ရွိပါတယ္ ဒါကေတာ့ တုပ္ေကြး လို့ေခၚတဲ႕ ေရာဂါပါ ပ်ံ႕ႏွံကူးစက္နႈန္း ေျကာက္စရာေကာင္းေလာက္ေအာင္ ျမင့္ျမားျပီး ေသဆံုးနႈန္းလည္း တစ္နွစ္ထက္တစ္နွစ္ျမင့္မား လာေနပါတယ္ လူေပါင္း ၈၀၀၀၀ နီးပါးေသဆံုးခဲ႕တဲ႕ ၂၀၁၈ဟာ ဆိုရင္ လြန္ခဲ႕ေသာနွစ္မ်ားနွင့္ ယွဥ္ပါက ၃ဆ ခန့္ လူေသနႈန္းတတ္လာျကတယ္လို့ အေမရိကန္ CDCက ထုတ္ျပန္ထားပါတယ္ တစ္နွစ္ထက္ တစ္နွစ္ တုပ္ေကြး ဗိုင္းရပ္ဟာ ပိုျပင္းထန္လာတဲ႕ သေဘာပါ ထိုသို့ေသာ အေျကာင္းမ်ားေျကာင့္ my doctor မွေန၍ ယေန့ လူအမ်ား စိုးရိမ္ေနျကေသာ H1N1ေရာဂါလကၡဏာမ်ားအေျကာင္း ေဖာ္ျပေပးလိုက္ပါတယ္
H1N1 ရဲ႕ ရာဇဝင္
၂၀၀၉က စေပၚလာတဲ႕ ေရာဂါဗိုင္းရပ္စ္ပိုးပါ ခ်က္ျခင္းကို ကူးစက္ေရာဂါအသြင္ ျပန့္ပြားလာတာေျကာင့္ တုပ္ေကြးကာကြယ္ေဆးထဲ H1N1ကာကြယ္ေစေအာင္ ထည့္သြင္းကာကြယ္ရတဲ႕အထိျဖစ္လာပါတယိ နံမည္ အျပည့္အစံုက H1N1pdm09ပါ သူျဖစ္ရင္ တပတ္အတြင္းေရာဂါေပ်ာက္နိုင္ပမယ့္ ရက္သတၱပတ္မ်ားစြာအထိ နံုခ်ိ က်န္ခဲ႕တတ္ပါတယ္
H1N1ရဲ႕ ဝိေသသလကၡဏာမ်ား
အမ်ားအားျဖင့္ တျခားတုပ္ေကြးေတြနွင့္ ပံုစံတူပါတယ္ ဒါေတြကေတာ့
ကိုယ္အပူခ်ိန္ျမင့္တတ္ျခင္း (သတိျပဳဖြယ္က H1N1ျဖစ္တိုင္းမဖ်ားပါ)
နွာရည္က်ျခင္း နွာပိတ္ျခင္း
လည္ပင္းနာျခင္း
ေခ်ာင္းဆိုးျခင္း
ေခါင္းကိုက္ျခင္း
ကိုယ္လက္ေညာင္းညာကိုက္ခဲျခင္း
နုန္းခ်ိအားအင္ကုန္ခမ္းျခင္း
မူးေဝ ေအာ့အန္ျခင္း နွင့္ ဝမ္းပ်ပ္ျခင္း စတဲ႕ ပံုစံအမ်ိဳးမ်ိဳးနွင့္လာတတ္ျကပါတယ္
အေရးျကီးတာကေတာ့ ကေလးေတြ နွင့္ ေမြးကင္းစေတြမွာျဖစ္ရင္ ပါ ကေလးမွာ ျဖစ္ဖို့မ်ားတာေျကာင့္ သင့္ကေလးဖ်ားျပီဆိုေအာက္ပါလကၡဏာေတြ သံသယျဖင့္ ေစာင့္ျကည့္ပါ
(၁) အသက္ရႈရ ခက္ခဲျခင္း
(၂) ကေလး တအားမိွန္းျခင္း
(၃) အစာမစား ေရမေသာက္ျဖစ္ေနျခင္း
(၄) ဖ်ားျပီး အနီစက္မ်ားေပၚလာျခင္း
ဘယ္အခ်ိန္မွာ ေဆးခန္းျပရမလဲ
အျကမ္းအားျဖင့္ စဖ်ားျပီဆိုကတည္းက ျပဖို့လိုသူေတြရွိပါတယ္ ဒါေတြကေတာ့ ေအာက္မွာ ေျပာထားတဲ႕သူေတြျဖစ္ပါတယ္
(၁) ၅နွစ္ေအာက္ ကေလးေတြ
(၂) ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ေတြ
(၃) အသက္ ၆၅အထက္ အဘိုးအဘြားေတြ
(၄) ကိုယ္ခံအား စနစ္ အားနည္းေနသူေတြ (HIV သမားေတြ သို့ Steroid ေသာက္ေနသူေတြ)
(၅) နာတာရွည္ေရာဂါသည္ ေတြ ( ရင္ျကပ္ ဆီးခ်ိဳ နွလံုးေရာဂါသည္မ်ား)
သင္ ဒါမွမဟုတ္ သင္ခ်စ္တဲ႕သူေတြဟာ အေပၚက ၅ဖြဲ႕ထဲပါေနရင္ ဒါမွမဟုတ္ တုတ္ေကြးဖ်ားျပီး သံသယ ျဖစ္ဖြယ္လကၡဏာေတြ ေတြ႕့ပါက ေဆးခန္းကို ခ်က္ျခင္း ျပသပါ
တုပ္ေကြးဖ်ားေနစဥ္ ျပဳမူေနထိုင္ျခင္း
တုပ္ေကြးစျဖစ္ျပီဆိုတာနွင့္ အိမ္မွာပဲေနပါ အနည္းဆံုးတရက္နားဖို့ လိုပါတယ္ ဒါမွတျခားသူေတြကို မကူးမွာပါ ျပီးေတာ့ ေရမ်ားမ်ားေသာက္ေပးရပါမယ္ အေဖ်ာ္ရည္ အားလုံး ေသာက္လို့ရပါတယ္ အဖ်ားသက္သာေစဖို့ ေရပတ္တိုက္ေပးတာ para သို့ ibuprofen ေသာက္ေပးလို့ရပါတယိ ေနြးေနြးေထြးေထြးဝတ္စားဖို့လည္းလိုအပ္ပါတယ္။ နွာပိတ္ေနပါက ဟင္းရည္စြပ္ျပုတ္ေနြးေနြးေလးကို ေသာက္ေပးပါ လည္ပင္းနာေနပါက ဂ်င္းျပုတ္ရည္ထဲ ဆားေလးနည္းနည္းထည့္ကာေသာက္ေပးပါ ဖ်ားေနစဥ္ အရက္ ေဆးလိပ္ လံုးဝ လံုးဝမေသာက္ပါနွင့္ ထမင္းပံုမွန္စားပါ ခံတြင္းပ်က္ေနပါလိမ့္မယ္ သို့ေသာ္ စားမွ ေရာဂါသက္သာမွာပါ တုပ္ေကြးကာကြယ္ေဆးကို နွစ္စဥ္ထိုးနွံပါ အထူးအားျဖင့္ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္မွာ ထိုးျခင္းဟာ မိခင္ေကာ ေမြးဖြားျပီး လအေတာ္ျကာအထိ ကေလးမွာပါ ကာကြယ္ေစနိုင္ပါတယ္။
ဒါေတြက ေတာ့ ခုျဖစ္ပြားေနေသာ H1N1တုပ္ေကြးအေျကာင္း နွင့္ ကာကြယ္ရင္ဆိုင္နည္း ေတြပဲျဖစ္ပါတယ္
ေမတၱာျဖင့္
ေဒါက္တာ ေဇ (မိသားစုေဆးပညာ)