ဗီတာမင် ဘီဝမ်း(vit B1) ချို့တဲ့ခြင်း(သို့) ဘယ်ရီဘယ်ရီ
ဗီတာမင်ဘီဝမ်းဓာတ်ချို့တဲ့ခြင်းကို (beriberi) ဟုခေါ်သည်။ ဤရောဂါကိုလေးမျိုးတွေ့နိုင်သည်။ (၁)နှလုံးနှင့်သွေးလည်ပတ်မှုစနစ်ကိုထိခိုက်စေသောဝက်(တ်)ဘယ်ရီဘယ်ရီ(wet beriberi)၊ (၂)အာရုံကြောစနစ်ပျက်ယွင်းမှုဖြစ်စေသော ဒရိုင်းဘယ်ရီဘယ်ရီ(dry beriberi)၊ (၃)အစာအိမ်နှင့်အူလမ်းကြောင်းကိုထိစေသော (gastrointestinal beriberi) နှင့် (၄)မွေးကင်းစကလေးများတွင်ဖြစ်သော (infantile beriberi)တို့ဖြစ်သည်။
(၁)Wet beriberi
ဤရောဂါတွင်ဖြစ်တတ်သောလက္ခဏာများမှာ နှလုံးခုန်နှုန်းမြန်လာခြင်း၊ လှုပ်လှုပ်ရှားရှားလုပ်လျှင် အသက်ရှူကြပ်ခြင်း၊ ညအခါတွင်ရုတ်တရက်အသက်ရှူကြပ်၍လန့်နိုးခြင်း၊ ခြေထောက်များဖောလာခြင်း နှင့် နှလုံးရောဂါတို့ဖြစ်သည်။
(၂)Dry beriberi
ခြေလက်များထုံကျင်ခြင်း၊ နာခြင်း၊ ခန္ဓာကိုယ်အောက်ပိုင်းချိနဲ့၍ လမ်းလျှောက်ရခက်ခဲခြင်း၊လမ်းလျှောက်လျှင်ပုံမှန်လူကဲ့သို့မလျှောက်နိုင်ဘဲ မူမမှန်ခြင်း၊ အတိတ်မေ့တတ်ခြင်း၊ မေ့လျော့လွယ်ခြင်းတို့ဖြစ်လေ့ရှိသည်။
(၃)Gastrointestinal beriberi
ဗိုက်အောင့်ဗိုက်နာ၊မအီမသာဖြစ်ခြင်း၊အန်ခြင်းတို့ဖြစ်တတ်သည်။
(၄)Infantile beriberi
အသက်(၂)လနှင့်(၆)လကြားတွင်ဖြစ်လေ့ရှိသည်။ အန်ခြင်း၊ဝမ်းလျှောခြင်း၊ပိန်၍ကိုယ်အလေးချိန်ကျလာခြင်း၊ဖောလာခြင်း၊အသက်ရှူကြပ်ခြင်း၊ပြာနှမ်းလာခြင်း၊ရံဖန်ရံခါ တက်ခြင်းနှင့်နှလုံးယိုယွင်းလာ၍ အသက်ဆုံးရှုံးခြင်းအထိဖြစ်နိုင်ပါသည်။
ဘယ်လိုအခြေအနေတွေမှာဖြစ်တတ်လဲ?
-အရက်စွဲသောသူများ
-ထမင်းရည်ငှဲ့၍ချက်ခြင်း
-ဆန်ကိုကြိမ်ဖန်များစွာရေဆေးပြီးမှချက်တတ်ခြင်း
-အာဟာရ မျှတအောင်မစားခြင်း
-အာဟာရချို့တဲ့နေသောမိခင်များ၏နို့စို့ကလေးငယ်များ
-ကြာရှည်ဝမ်းလျှောခြင်း
-မျိုးရိုးလိုက်တတ်သော်လည်း ဖြစ်ခဲသည်
-ဆီးဆေးရေရှည်သောက်ရသူများတွင်လည်းဖြစ်တတ်ပါသည်။
ဘယ်လိုကာကွယ်ကုသမှုတွေလုပ်သင့်လဲ?
ကာကွယ်ခြင်းသည်ကုသခြင်းထက်ပို၍အရေးကြီးပါသည်။ အရက်လျှော့သောက်ခြင်း၊ အရက်ဖြတ်ခြင်းတို့လုပ်သင့်သည်။သောက်တတ်သောသူများသည် အစားအစာကိုလည်းအာဟာရမျှတစွာပုံမှန်စားသင့်သည်။ထမင်းရည်ငှဲ့၍ချက်လျှင် ဗီတာမင်ဘီဝမ်းဓာတ်များဆုံးရှုံးသောကြောင့်ရှောင်ရှားရမည်။ နို့တိုက်မိခင်များသည် ငါးခြောက်နှင့်ထမင်းဆီဆမ်းသာမစားသင့်ပဲ အာဟာရပြည့်ဝအောင်စားရပါမည်။ ဗီတာမင်ဘီဝမ်းကြွယ်ဝသောအစားအစာများမှာ ငါးအမျိုးမျိုး၊အစိမ်းရောင်ဟင်းသီးဟင်းရွက်များ၊ပဲအမျိုးမျိုး၊ပဲပိစပ်၊ဝက်သား၊အမဲသား၊အသည်း၊အသီးအနှံများ၊ဥအမျိုးမျိုး၊ ဆန်လုံးညို အစရှိသည်တို့ဖြစ်သည်။ (beriberi) ရောဂါသည်အသက်သေဆုံးသည်အထိဖြစ်နိုင်သောကြောင့် အထက်ပါ လက္ခဏာများဖြစ်လျှင် နီးစပ်ရာဆေးရုံဆေးခန်း၌ အမြန်ဆုံးကုသမှုခံယူသင့်ပါသည်။
နွေ
ဗီတာမင္ ဘီဝမ္း(vit B1) ခ်ို့တ့ဲျခင္း(သို႔) ဘယ္ရီဘယ္ရီ
ဗီတာမင္ဘီဝမ္းဓာတ္ခ်ိဳ႕တ့ဲျခင္းကို (beriberi) ဟုေခၚသည္။ ဤေရာဂါကိုေလးမ်ိဳးေတြ့ႏိုင္သည္။ (၁)ႏွလုံးႏွင့္ေသြးလည္ပတ္မႈစနစ္ကိုထိခိုက္ေစေသာဝက္(တ္)ဘယ္ရီဘယ္ရီ(wet beriberi)၊ (၂)အာ႐ုံေၾကာစနစ္ပ်က္ယြင္းမႈျဖစ္ေစေသာ ဒ႐ိုင္းဘယ္ရီဘယ္ရီ(dry beriberi)၊ (၃)အစာအိမ္ႏွင့္အူလမ္းေၾကာင္းကိုထိေစေသာ (gastrointestinal beriberi) ႏွင့္ (၄)ေမြးကင္းစကေလးမ်ားတြင္ျဖစ္ေသာ (infantile beriberi)တို႔ျဖစ္သည္။
(၁)Wet beriberi
ဤေရာဂါတြင္ျဖစ္တတ္ေသာလကၡဏာမ်ားမွာ ႏွလုံးခုန္ႏႈန္းျမန္လာျခင္း၊ လႈပ္လႈပ္႐ွား႐ွားလုပ္လ်ွင္ အသက္႐ွဴၾကပ္ျခင္း၊ ညအခါတြင္႐ုတ္တရက္အသက္႐ွဴၾကပ္၍လန္႔ႏိုးျခင္း၊ ေျခေထာက္မ်ားေဖာလာျခင္း ႏွင့္ ႏွလုံးေရာဂါတို႔ျဖစ္သည္။
(၂)Dry beriberi
ေျခလက္မ်ားထုံက်င္ျခင္း၊ နာျခင္း၊ ခႏၶာကိုယ္ေအာက္ပိုင္းခ်ိန႔ဲ၍ လမ္းေလ်ွာက္ရခက္ခဲျခင္း၊လမ္းေလ်ွာက္လ်ွင္ပုံမွန္လူက့ဲသုိ႔မေလ်ွာက္ႏိုင္ဘဲ မူမမွန္ျခင္း၊ အတိတ္ေမ့တတ္ျခင္း၊ ေမ့ေလ်ာ့လြယ္ျခင္းတို႔ျဖစ္ေလ့႐ွိသည္။
(၃)Gastrointestinal beriberi
ဗိုက္ေအာင့္ဗိုက္နာ၊မအီမသာျဖစ္ျခင္း၊အန္ျခင္းတို႔ျဖစ္တတ္သည္။
(၄)Infantile beriberi
အသက္(၂)လႏွင့္(၆)လၾကားတြင္ျဖစ္ေလ့ရိွသည္။ အန္ျခင္း၊ဝမ္းေလ်ွာျခင္း၊ပိန္၍ကိုယ္အေလးခ်ိန္က်လာျခင္း၊ေဖာလာျခင္း၊အသက္႐ွဴၾကပ္ျခင္း၊ျပာႏွမ္းလာျခင္း၊ရံဖန္ရံခါ တက္ျခင္းႏွင့္ႏွလုံးယိုယြင္းလာ၍ အသက္ဆုံး႐ႈံးျခင္းအထိျဖစ္ႏိုင္ပါသည္။
ဘယ္လိုအေျခအေနေတြမွာျဖစ္တတ္လဲ?
-အရက္စဲြေသာသူမ်ား
-ထမင္းရည္ငွဲ႔၍ခ်က္ျခင္း
-ဆန္ကိုႀကိမ္ဖန္မ်ားစြာေရေဆးၿပီးမွခ်က္တတ္ျခင္း
-အာဟာရ မ်ွတေအာင္မစားျခင္း
-အာဟာရခ်ိဳ႕တ့ဲေနေသာမိခင္မ်ား၏ႏို႔စုိ႔ကေလးငယ္မ်ား
-ၾကာ႐ွည္ဝမ္းေလ်ွာျခင္း
-မ်ိဳး႐ိုးလိုက္တတ္ေသာ္လည္း ျဖစ္ခဲသည္
-ဆီးေဆးေရ႐ွည္ေသာက္ရသူမ်ားတြင္လည္းျဖစ္တတ္ပါသည္။
ဘယ္လိုကာကြယ္ကုသမႈေတြလုပ္သင့္လဲ?
ကာကြယ္ျခင္းသည္ကုသျခင္းထက္ပို၍အေရးႀကီးပါသည္။ အရက္ေလ်ွာ့ေသာက္ျခင္း၊ အရက္ျဖတ္ျခင္းတို႔လုပ္သင့္သည္။ေသာက္တတ္ေသာသူမ်ားသည္ အစားအစာကိုလည္းအာဟာရမ်ွတစြာပုံမွန္စားသင့္သည္။ထမင္းရည္ငွဲ႔၍ခ်က္လ်ွင္ ဗီတာမင္ဘီဝမ္းဓာတ္မ်ားဆုံး႐ႈံးေသာေၾကာင့္ေ႐ွာင္႐ွားရမည္။ ႏို႔တိုက္မိခင္မ်ားသည္ ငါးေျခာက္ႏွင့္ထမင္းဆီဆမ္းသာမစားသင့္ပဲ အာဟာရျပည့္ဝေအာင္စားရပါမည္။ ဗီတာမင္ဘီဝမ္းႂကြယ္ဝေသာအစားအစာမ်ားမွာ ငါးအမ်ိဳးမ်ိဳး၊အစိမ္းေရာင္ဟင္းသီးဟင္းရြက္မ်ား၊ပဲအမ်ိဳးမ်ိဳး၊ပဲပိစပ္၊ဝက္သား၊အမဲသား၊အသည္း၊အသီးအႏွံမ်ား၊ဥအမ်ိဳးမ်ိဳး၊ ဆန္လံုးညိဳ အစရိွသည္တို႔ျဖစ္သည္။ (beriberi) ေရာဂါသည္အသက္ေသဆုံးသည္အထိျဖစ္ႏိုင္ေသာေၾကာင့္ အထက္ပါ လကၡဏာမ်ားျဖစ္လ်ွင္ နီးစပ္ရာေဆး႐ုံေဆးခန္း၌ အျမန္ဆုံးကုသမႈခံယူသင့္ပါသည္။
ေႏြ
