ဂ်ပန္ဦးေႏွာက္ေရာင္ေရာဂါ ( Japanese Encephalitis Disease JE D) ဂ်ပန္ဦးေႏွာက္ေရာင္ေရာဂါ (JE ) ဟာ၊က်ဴးလက္စ္ ျခင္ကိုက္ခံရၿပီး၊ ဂ်ပန္ဦးေႏွာက္ေရာင္ဗိုင္းရပ္စ္ပိုး( JE Virus) ကူးစက္ခံရလို႕ ျဖစ္လာရတ့ဲ၊ ေရာဂါဆိုးတစ္ခုျဖစ္တယ္ ။ အဲ့ဒီျခင္ကိုက္ခံရၿပီး၊ ၅-၁၅ ရက္အတြင္းမွာ ေအာက္ပါေတြ ခံစားလာရတယ္။ လကၡဏာေတြက ႐ုတ္တရက္အျပင္းဖ်ားတယ္။ေခါင္းကိုက္တယ္၊ ပ်ိဳ႕အန္တယ္။စိတ္ရွဳတ္ေထြး ကေယာင္ကတန္းျဖစ္လာၿပီး၊ ကိုယ္ခႏၶာရဲ႕လႈပ္ရွားမႈေတြ ခက္ခဲလာတယ္။ခ်မ္းတုန္ဖ်ားလာတယ္။တက္ခ်က္လာတတ္တယ္။ဥိီးေႏွာက္မွာ ေရာင္ရမ္းလာတာေၾကာင့္၊ သတိလစ္ေမ့ေမ်ာရာကေန၊ အသက္ေသဆုံးတ့ဲအထိ၊ ဆ ိုးရြားလာေစတယ္။အာ႐ုံေၾကာစနစ္နဲ႕ဗဟိုနာဗ္ေၾကာစနစ္ေတြကို၊ ထိခိုက္ေစတ့ဲအတြက္၊ အသက္မေသခ့ဲရင္ေတာင္မွေနာက္ဆက္တြဲဆိုးက်ိဳးအျဖစ္၊စကားမေျပာနိဳင္၊ ကိုယ္လက္မလႈပ္ရွားနိဳင္ျခင္း၊နားေလးျခင္း ၊အသိဉာဏ္ပိုင္းဆိုင္ရာနဲ႕စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ဉာဏ္ရည္ဖြံၿဖိဳးမႈေနာက္က်ျခင္း စတ့ဲ ဆိုးရြားစြာထိခိုက္ျခင္းေတြ က်န္ရစ္ခ့ဲေစပါတယ္။ အဲလိုမစြမ္းမသန္ေလးေတြ ျဖစ္က်န္ခ့ဲတာကလည္း၊ မိသားစုအေပၚ၊ တာဝန္ပိုႀကီးေစတယ္။ ေရာဂါက

“လူငယ္မ်ားနဲ႕ HIV အႏၱရာယ္” ႏွစ္စဥ္ႏွစ္တုိင္း ဒီဇင္ဘာလ (၁)ရက္ေန႕ဆုိရင္ ကမာၻ႕ ခုခံအားက်ဆင္းမႈေရာဂါ တုိက္ဖ်က္ေရးေန႕ (World AIDS Day) ကို က်င္းပေလ့ ရွိၾကပါတယ္။ လူထုၾကားထဲမွာ ဒီေရာဂါနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး အသိပညာ ၾကြယ္ေစဖို႕ ရည္ရြယ္ခ်က္နဲ႕ လုပ္ေဆာင္ၾကတာပါ။ ဒီႏွစ္မွာလည္း My Health, My Right ဆိုျပီး လူတစ္ေယာက္အတြက္ က်န္းမာေရးဟာ အေျခခံအက်ဆံုး လူအခြင့္အေရးတစ္ရပ္ ျဖစ္တယ္ ဆုိတဲ့အသိကုိ လူထုၾကားထဲ က်ယ္က်ယ္ျပန္႕ျပန္႕ သိသြားေအာင္လို႕ ေဆာင္ပုဒ္သတ္မွတ္ထားပါတယ္။ HIV ပိုးဟာ အရင္ႏွစ္ေတြကဆုိ ေတာ္ေတာ္ေလး လူေျပာသူေျပာမ်ားတယ္။ စိုးရိမ္တၾကီး ရွိၾကတယ္။ ခုခ်ိန္မွာေတာ့ ဒီေရာဂါကို လူတုိင္းလည္း

မိန္းမသားမ်ား သတိထားစရာ ေဆးခန္းထိုင္ရသည္ဆိုေသာအလုပ္က တစ္ခါတစ္ခါမွာ ရင္ကိုလြန္စြာပင္ပန္းႏြမ္းလ်ေစသည္။ ဆရာ၀န္ဆိုသည့္ဘ၀မွာလူနာတို႔၏ေသခ်င္းတရားကို ထိုင္၀မ္းနည္းေန၍လည္းမျဖစ္ႏိုင္။ ကိုယ့္ေရွ႕ မ်က္ေမွာက္မွာပင္ သိသင့္တာေတြမသိ၍ အျဖစ္သင့္တာေတြျဖစ္တာ မၾကာခဏေတြ႔လာရသည့္အခါ ေတြမ်ားလာေတာ့ ႏွလံုးသားက ထံုက်ဥ္ေအးစက္တတ္ေနေပၿပီ။ သို႔တုိင္ခံစားတတ္ေသာ စိတ္ႏွလံုး ကိုအလ်ဥ္႐ိုက္ခတ္လာေသာ အျဖစ္တို႔က ရင္ကိုလူးလြန္႔ခံစားေစျပန္သည္။ အထူးသျဖင့္ အခုတေလာ ေတြ႔ေနရာေသာ အေမႀကီးေဒၚေအးျမလိုအျဖစ္မ်ိဳး။ ညေနတစ္ညေန၏ ပဲ့တင္သံက စိတ္မေကာင္းျခင္း မ်ား၏ ေရာင္ျပန္ဟပ္ေနပါလိမ့္မည္။ အေမႀကီးကို စတင္ေခၚလာသူမ်ားက အေမ့သမီးမ်ား။ မိန္းမတစ္သိုက္ ပ်ာပ်ာသလဲ တဲြေခၚလာျခင္းခံရသည့္ အေမႀကီးမွာ သိပ္ေတာ့ ႐ုပ္မပ်က္လွ။ ခပ္ပိန္ပိန္ေပမယ့္ အသားႏုႏု၊ ျဖဴျဖဴေခ်ာေခ်ာ။ ကိုယ္ေနဟန္ကလည္း ခပ္ထည္ထည္ပင္။ မ်က္ႏွာက လည္း သိပ္မပ်က္လွ။ ဗိုက္နာလို႔ဟု ခုတင္ေပၚလွဲလိုက္ေတာ့လည္း

မိုးမမိဖို႔ ေကာင္းတဲ့မိုးကာလိုတယ္ ဆရာ အခုတေလာ ေျပာတာေတြက ပြဲနည္းနည္းၾကမ္းသလားလို႔ ေအး၊ တခ်ိဳ႕ က႑ေတြက ကြက္ကြက္ကြင္းကြင္းေျပာမွ နားလည္ၾကမွာ။ ယဥ္ေက်းတဲ့ အသံုးေတြ ဆိုရင္ ဘာေျပာလို႔ေျပာမွန္း သိမွာမဟုတ္ဘူး။ ဒါေၾကာင့္၊ ေနာက္ၿပီး ဒီအခ်က္ေတြက အခုအခ်ိန္၊ အခုခတ္မွာ သိပ္အရးႀကီၤးၿပီလို႔ ထင္တ/ယ္ ဟုတ္ေတာ့လည္းဟုတ္တယ္။ ဆရာေျပာတာ တခ်ိဳ႕ကၽြန္ေတာ္ မသိခဲ့ဘူး။ တခ်ိဳ႕က ၾကားဖူးရံုရွိတာ တကယ္ထဲထဲ၀င္၀င္ မသိဘူး။ မင္းမေျပာနဲ႔၊ ၁၉၈၉ ေလာက္က ေအအိုင္ဒီအက္စ္ ေရာဂါအတြက္ ဆရာ၀န္ေတြကို စတင္ အသိေပး တဲ့ ေဟာေျပာပြဲမွာ အထူးကုဆရာ၀န္ႀကီးက ကြန္ဒုံးအေၾကာင္းေျပာၿပီး ဘယ္လိုသံုးတယ္၊ နည္းမွန္ ဘယ္လိုဆို တာကို ျပဖို႔

ေအအိုင္ဒီအက္စ္ေရာဂါနိဂံုး၏ နိဒါန္း ႏွစ္စဥ္ ဒီဇင္ဘာလတစ္ရက္ေန႔သည္ ကမၻာ့ခုခံအားက်ဆင္းမႈကူးစက္ေရာဂါတိုက္ဖ်က္ေရးေန႔ ျဖစ္ပါသည္။ ထိုေန႔မွာ လူသားထုတစ္ရပ္လံုးအေနျဖင့္ ကမၻာ့အႏွံ႔အျပားမွာ လူ႔မ်ိဳးႏြယ္တစ္ခုလံုးကို ၿခိမ္းေျခာက္လ်က္ရွိသည့္ AIDS ေရာဂါကို အမွတ္ရၾကေစဖို႔ ရည္ရြယ္ခ်က္ျဖင့္ သတ္မွတ္ခဲ့ျခင္းျဖစ္ပါ သည္။ (၂၀၁၁) ခုႏွစ္ မွ (၂၀၁၅) ခုႏွစ္အထိ ကမၻာ့ခုခံအားက်ဆင္းမႈ ကူးစက္ေရာဂါတိုက္ဖ်က္ေရးေန႔ ၏ေဆာင္ပုဒ္မွာ “Getting to zero : Zero new HIV infections. Zero discrimination, Zero AIDS related deaths” ဟူ၍ျဖစ္ပါသည္။ သေဘာက HIV ပိုးကူးစက္မႈကို သုညျဖစ္သြားေအာင္လုပ္မည္။ HIV ပိုးရွိသူမ်ားကို ခြဲျခားႏွိမ္ခ်ဆက္ဆံျခင္း သုညျဖစ္သြားေအာင္လုပ္မည္။

AIDS အိတ္ စ္ေခၚ ခုခံအားက်ဆင္းေဝဒနာရွင္မိခင္မ်ားနဲ႔ ART ကုထုံးမ်ား ေရာဂါပိုးဝင္လို႕ေဝဒနာ တစ္ခုခု ခံစားလာရရင္၊ ခ်က္ခ်င္းဆိုသလိုပဋိဇီဝေဆးေတြ နဲ႕ တိုက္ဖ်က္ တားဆီးရတာ၊ ကုရုိးကုစဥ္ ထုံးစံျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒါေတြနဲ႕ မတူတာက၊ အိတ္ခ်္ အိုင္ဗီေခၚ၊ ခု ခံအားက် ဗိုင္းရပ္ပိုးဝင္ေရာက္ခံရတ့ဲအခါ၊ ဗိုငး္ရပ္ေသေဆး ( Antiretroviral Therapy. ART )ခ်က္ခ်င္း မေပးေသးဘဲ၊ သူရဲ႕ CD 4 ခုခံဆဲလ္ တစ္မ်ိဳးရဲ႕ ပမာဏကို၊ အခ်ိန္မွန္ေလ့လာစစ္ေဆးျပီး၊ အဲဒီပမာဏ (ယခင္က ၂၀၀). အခုေတာ့ (၄၀၀-၅၀၀) အထိ က်ဆင္းလာျပိီဆိုမွ၊ (ART ) ေဆးေပးကုသပါတယ္။ ဘာလ္ို႕ဆိုေတာ့၊ ေဆးေတြက

လံုေလာက္စြာမအိပ္စက္ျခင္း၏ အနၱရာယ္ လူတစ္ေယာက္ပံုမွန္ စိတ္က်န္းမာ၊ကိုယ္က်န္းမာေနေစဖို႔ရာ လံုေလာက္စြာအိပ္စက္ျခင္းသည္ အျခားေသာအရာမ်ားထက္ အေရးပါေသာ အခန္းကဏမွ ပါဝင္ေနပါသည္။ ဒါဆို လံုေလာက္စြာအိပ္စက္ျခင္းမရွိလၽွင္ ဘာျဖစ္ႏိုင္သလဲ? အေျဖဟာ အံ့ဩစရာေကာင္းေလာက္ေအာင္ဆိုးက်ိဳးမ်ားတာကို သင္ေတြ႕ရမွာပါ။ ၁) သဘာဝနာရီပ်က္ယြင္းျခင္း သဘာဝနာရီဆိုတာ ခနၱကိုယ္မွ က်န္းမာေစရန္ အခ်ိန္မွန္ထုတ္လုပ္ေပးေသာ ေဟာ္မုန္းမ်ားကို ဆိုလိုပါသည္။ အိပ္ခ်ိန္မမွန္လၽွင္ ထိုေဟာ္မုန္းထြက္ျခင္း ကေမာက္ကမ ျဖစ္ေစပါသည္။ ၂)ေလျဖတ္ႏိုင္ေျခမ်ားျခင္း အိပ္ေရးပ်က္ျခင္းဟာ ဦးေႏွာက္ဆီေသြးေရာက္နည္းေစတာမို႔ ေလျဖတ္ႏိုက္ေျခမ်ားေစတာပါ။ ၃) ဆီးခ်ိဳျဖစ္ႏိုင္ေျခမ်ားျခင္း အိပ္ေရးပ်က္ရင္ ခနၱာကိုယ္က စိတ္ဖီးစီးျခင္းျဖစ္ၿပီး ေဟာ္မုန္းထြက္လာပါတယ္။ဒီေဟာ္မုန္းမ်ားျခင္း ေၾကာင့္ ဆီးခ်ိဳျဖစ္ႏိုင္ေျခတက္လာရျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ ၄) ေသြးတိုးႏိုင္ျခင္း၊ႏွလံုးေရာဂါျဖစ္ႏိုင္ေျခမ်ားျခင္း ပံုမွန္အားျဖင့္ အိပ္ေနခ်ိန္မွာေသြးက်ၿပီး ႏွလံုးကို ဝန္ပိေစျခင္းမွ ကာကြယ္ေပးပါတယ္။ အိပ္ေရးပ်က္ခ်ိန္မွာ ဒါဟာ